FORBHREATHNÚ
Tá an chéim seo ó Melin Tregwynt go Abereiddy ar cheann de na cinn is éagsúla ar an gcosán. Agus tú ag filleadh ar chosán an chósta tagann tú chuig an suíomh inar tháinig an chéad chábla teileagraif idir an Bhreatain Bheag agus Éire i dtír sa bhliain 1866. Is áit iontach é port beag Abercastle le stopadh le lón pacáilte. Tar isteach sa tír ansin go Carreg Sampson, ‘cromlech’ Neoiliteach nó cloch adhlactha dormáin le radharcanna scuabtha siar go dtí an fharraige agus Garn Fawr. Ansin téann an cosán isteach sa tír i dtreo Trefin áit a bhfuil teach tábhairne, caifé agus lóistín thar oíche den scoth ag Seanteach na Scoile. Ag deireadh an tsráidbhaile tá Melin Trefin, muileann arbhair scriosta a spreag dán cáiliúil den ainm céanna.
Tógann bealach cosán féarach an chósta tú isteach i gcuan Porthgain áit a bhfuil gailearaithe ealaíne, bialann éisc agus teach tábhairne curtha in áit na n-iarsmaí de stair thionsclaíoch Sir Benfro. Is círéib dath é an siúlóid ar bharr aille ó bhláthanna fiáine i mBealtaine agus Meitheamh. Is minic a bhíonn rónta sna coves scoite go háirithe le linn an tséasúir laonna go luath san Fhómhar. Tá an chuid seo de Chosán Cósta Sir Benfro faoi chúram an Iontaobhais Náisiúnta (bainistíonn siad 60 míle den chosán san iomlán). Stop chun breathnú síos ar an Blue Lagoon, a bhí ina óstach do na craobhchomórtais dhomhanda tumadóireachta aillte, sula lean tú ar aghaidh go dtí deireadh stáitse Abereiddy.
BUAICPHOINTÍ / ÁITEANNA LEASMHARA
Abermawr
Is féasta do na céadfaí í Abermawr, lena trá méaróg agus farraigí fiáine go minic ag rónta. Tá stair an-suimiúil ag baint leis chomh maith agus iarracht Brunel calafort a chruthú anseo agus na chéad cháblaí trasatlantacha á leagan anseo trí Loch Garman.
Abereiddi
Tá an stráice deiridh den chéim seo ó Borthgain go hObar Íde an-drámatúil agus fiáin, áit dhraíochtúil lán le béaloideas agus saol na luath-naomh Ceilteach agus Oileáin Ghlas an Domhain. Is meascán codarsnachta é den áilleacht fhiáin, den am atá caite sa tionsclaíocht caillte agus atmaisféar agus spioradáltacht na naomh Ceilteach.
Sula dtiteann tú síos go dtí an trá ag Obar Éide, tógann an tsiúlóid ar bharr aille tú thar an Blue Lagoon. Sa lá atá inniu ann tá cáil air mar gheall ar a shnámh fiáin agus tumadóireacht aille isteach sna huiscí domhain gorm thíos a thugann an t-ainm don áit. San am a chuaigh thart ba chairéal sclátaí é seo a tréigeadh agus a bhí tuilte go luath san fhichiú haois. Tá iarsmaí de thithe sraithe na cairéalaithe le feiceáil in aice leis na leithris phoiblí ar chlé agus tú ag siúl síos go dtí an trá in Abereiddi.
Porthgain
Nuair a leanann tú cosán an chósta ó Trefin tógann tú chuig an góilín agus chuig seanchuan Porthgain. Ar an gcéad amharc tá cuma air mar chaisleán ársa go dtí go léiríonn iniúchadh níos géire go bhfuil sé déanta as brící dearga. Is oidhreacht é seo, le fírinne, ó réabhlóid thionsclaíoch ghearr a mhair Sir Benfro, áit ar úsáideadh cloch ón gcairéal ag barr an chnoic chun brící a dhó sna áitheanna ag taobh na ndugaí. Thógfadh lugairí cósta beaga brící ansin chuig na bailte tionsclaíochta atá ag fás i ndeisceart na Breataine Bige, i mBristol agus níos faide i gcéin. Is cineál ‘GPS Victeoiriach’ iad an dá chuaillí bána cloiche ar na cinn tíre ar an dá thaobh den chuan, a threoraíonn na long go sábháilte isteach sa chuan.
Cé go bhfuil na hoibreacha brící agus an cairéalú anseo atá imithe thart le fada ó shin, gheobhaidh tú caladh rathúil atá tógtha timpeall ar thurasóireacht agus is áit mhaith é le haghaidh béile ag an Sloop nó an Seid. Tá gailearaithe ealaíne agus uachtar reoite áitiúil den scoth sa sráidbhaile freisin.
Sráidbhaile Trefin
Is sráidbhaile gníomhach é Trefin le brú iontach ag Teach na Seanscoile. Is áit iontach é an Ship Inn freisin don lón nó béile tráthnóna. Ag an taobh thall den sráidbhaile tá Melin Trefin. Bhí an muileann arbhair tréigthe seo ina inspioráid do dhán cáiliúil i mBreatnais den ainm céanna a chum William Williams ar a dtugtaí an tArd-Druid Crwys freisin:
Sliocht as Melin Trefin le William Williams:
Anocht an muileann ag Trefin,
A sheasann in aice leis an cúr,
Meileann rud ar bith: an chapaillíní deiridh
Tháinig an t-ualach deireanach abhaile air.
Carreg Samson
Tar éis duit an droichead coise a thrasnú agus roinnt céimeanna géara a dhreapadh, díreach ón tír seo tá Carreg Samson. Tá an tuama nó an chromán adhlactha maorga seo ar cheann de na suíomhanna Neoiliteacha is fearr sa Bhreatain Bheag. Cé go ndeir seanscéalta na háite gur leag an naomh Críostaithe Ceilteach Samson a chloch mhullaigh in áit lena mhéar bheag, tá sé dhá mhíle go leith bliain roimh Sampson.
Is éard atá i gceist le nádúr ársa an tsuímh ná filíocht fhile iomráiteach eile ó Sir Benfro: Waldo Williams. Níl áit níos fearr chun a dhán Cofio a aithris , a chiallaíonn cuimhneachán i mBreatnais :
Sliocht as Cuimhneachán le Waldo Williams:
Nóiméad gairid amháin agus an ghrian ag luí,
Nóiméad ciúin amháin de réir mar a thagann an oíche ar aghaidh
Chun na rudaí atá dearmadta a thabhairt chun cuimhne,
Caillte anois i ndeannach an ama imithe le fada.
Pobail In aice láimhe
Mathraí
Intíre ón mbealach tá ceann de na lonnaíochtaí is luaithe i Sir Benfro ar a dtugtar Mathry atá suite ar chnoc ag breathnú amach ar an gcósta agus ar Chnoic na Preseli araon. Tá Eaglais na Martyrs Naofa i gcroílár an tsráidbhaile, agus gheobhaidh tú clocha inscríofa i mballa seachtrach an tséipéil freisin. Tá busanna rialta go dtí an sráidbhaile seo, tábhairne an Farmers Arms ag freastal ar Bhia & Deoch agus láthair Tearmann os comhair an tséipéil ag an Halla Pobail.
Llanrhian
Intíre uaidh seo tá pobal Llanrhian a thairgeann lóistín tearmainn ag Halla na hEaglaise os comhair Shéipéal Llanrhian atá tiomnaithe do Naomh Rhian. Is ailtireacht neamhghnách é séipéal Llanrhian beagnach tógtha thart ar thúr faire. Is annamh a fheictear marcóir inscríofa ag bun cúinne an tséipéil agus tugann an bealach atá an sráidbhaile suite ar an gcrosbhóthar le tuiscint dó go bhfuil go leor turais taistil agus pasála ag dul tríd anseo. Bhí an t-ealaíontóir iomráiteach John Knap Fisher ina chónaí agus ag obair díreach ón tír seo ag Croesgoch. Tá doiciméadú forleathan ag Fisher ar shéipéil pharóiste an chontae, go háirithe na heaglaisí Ceilteacha meánaoiseacha is mó i dtuaisceart an chontae.
Melin Tregwynt
Melin Tregwynt
Oilithrigh ar an cosán
Abercastle
Porthgain
Melin Trefin
Blue Lagoon
Abereiddi
Smuigléirí
Ba thearmainn do smuigléirí agus foghlaithe mara sa seachtú agus san ochtú haois déag go leor de na bailte ceilte ar an gcósta garbh iargúlta seo. Tá tollán aisteach gan aon chuspóir talmhaíochta soiléir fós le feiceáil ar an gcnoc os cionn trá Abermawr. Deir roinnt daoine go bhféadfadh sé seo a bheith ina áit stórála rúnda do chontrabhanna cosúil le fíon, coinneac nó tobac a raibh gá lena cheilt ar oifigigh chustaim.
Sa bhliain 1713 gabhadh smuigléir amháin den sórt sin darb ainm Francis Hayman in aice láimhe tar éis streachailt armtha ar bharr aille. Cé gur tugadh chun trialach é, scaoil an breitheamh é láithreach bonn agus b’fhéidir gur breabadh é le bairille branda ón smuigleálaí mar gheall ar a thrioblóid.
ÉANLAITHE
Tá an t-éanlaith ar fad feadh Chosán Cósta Sir Benfro eisceachtúil agus breathnaítear go rialta ar choughs, ar ghealtóga, ar shúlaigh agus ar éin mhara eile. Bíonn líon iontach ar chuid de na hoileáin in aice láimhe, mar shampla an 40,000 péire súiche a neadaíonn ar Ghriosach gach bliain.
Sa phictiúr seo tá naoscach a bhfuil billí caola íogaire acu ar féidir leo a gcuid bia a bhrath sa láib gan é a fheiceáil. Úsáideann siad gníomh innill fuála chun inveirteabraigh a chuardach.
Cláraigh dár Nuachtlitir
Bí ar an gcéad duine a mbeidh eolas agat ar imeachtaí treoraithe atá á dtairiscint ar an mbealach agus ar na forbairtí is déanaí ar fad ar an mbealach.
