FORBHREATHNÚ
Ó Obar Éide go dtí an Gaineamh Bán, tá sé seo ar cheann de na céimeanna is drámatúla. Tá tuiscint dhomhain aige ar an am a chuaigh thart agus ar na chéad chomharthaí ar thailte Tigh Dewi. Agus tú ag dreapadh amach ó thrá Abereiddi, beidh tú ag dul thar an fhianaise deiridh de chairéil thionsclaíocha le radharcanna breátha ar ais go Cuan Oibríde. Ag siúl feadh cosán droimneach cósta rachaidh tú trí lonnaíochtaí ársa, arb é an chéad cheann acu coimpléasc Caerau ina bhfuil trí dhún ón Iarannaois. Lean cosán an chósta go dtí an chéad chuan uaigneach eile de Aber-pwll síos go dtí a bhfuil an-ghéar réasúnta a éilíonn cúram nuair fliuch.
Tar éis éirí amach as Aber-pwll leanann tú ar aghaidh feadh stráice drámatúil den chósta, ag dul trí lonnaíocht ársa eile de dhún Castell Coch. Ansin tosaíonn tú ag dul suas go Carn Penberry áit a n-osclaíonn an radharc lá maith suas go dtí níos faide amach ó Ffos y Mynach, seantailte Thír Eoghain agus Túr na hArdeaglaise le feiceáil.
Tóg am anuas ó Charn na bPancóg síos i dtreo Phort an Dwfr áit ar minic gur áit mhaith é sos gairid tae a bheith agat mar go bhfuil sé seo thart ar leath bealaigh na céime seo. Lean ort ar feadh chosán an chósta a théann i dtreo ceann de na codanna is iargúlta agus is fiáin a bhfuil cáil air mar gheall ar a ghnáthóg éiceolaíoch.
Díreach roimh Porth Gwyn tá an rogha ann casadh ar chlé agus bealach eile a ghlacadh go dtí fothrach Quaker Village i Maes-y-mynydd, bí ag faire amach do thrí simléir scriosta an tsráidbhaile i gcéin chun tú a threorú chuig an ‘Road to New York ‘.
Ag an gcéim seo tá tú faoi scáth Carn Llidi, an lomán maorga os cionn Chuan an Gheata Bháin. Ón áit seo tá roghanna agat dul isteach i gcuan an Gainimh Bháin ar an mbealach oifigiúil ar thaobh an chósta, nó ar an taobh intíre de Carn Llidi. Ag leanúint ar aghaidh ar chosán an chósta, bí ag faire amach don fhiadhúlra níos saibhre ag Ceann Penllechwen agus na capaillíní a bhfuil cónaí orthu sa cheantar seo. Má tá am agat, tóg go barr Carn Llidi agus suí ar shuíochán Phádraig as a bhfeiceann tú, ar laethanta áirithe, chomh fada le Sléibhte Chill Mhantáin in Éirinn. Is anseo a dúirt na haingil le Naomh Pádraig filleadh ar Éirinn.
Téann tú isteach i mBá an Phoirt Bháin ag dul thar iarsmaí folaithe Shéipéal Phádraig. Tá an Gaineamh Bán ar cheann de na tránna is áille sa Bhreatain Bheag áit a bhfuil na huiscí soiléir criostail le haghaidh snámha. Mura mbíonn an aimsir fabhrach, bíonn caifé trá Whitesands ann i gcónaí le haghaidh sólaistí tuillte go maith (séasúrach).
BUAICPHOINTÍ / ÁITEANNA LEASMHARA
Maes y Mynydd
Tá atreorú roghnach ann go dtí an sean-shráidbhaile quaker ar a dtugtar Maes-y-mynydd trí sheanchosán líneáilte cloiche ar a dtugtar an “Bóthar go Nua-Eabhrac”
Is é an traidisiún áitiúil gur lonnaíocht a bhí anseo a roghnaíodh mar gheall ar a shuíomh iargúlta chun síocháin a fháil amach ón tsochaí agus athcheangal a dhéanamh leis an talamh. Deir finscéal freisin go raibh siad meáite ar an seoltóireacht a dhéanamh trasna go Meiriceá.
Deir an tseandálaíocht linn gur dócha gur pobal iascaireachta a bhí iontu cé go mbeadh rochtain ar an bhfarraige ón bpointe seo fealltach. Taifeadadh suas le 7 dteach ar dtús i 1829, ach faoi 1908 bhí an lonnaíocht ag dul in olcas. An ndeachaigh siad go Meiriceá go léir, n’fheadar?
St David's Head
Mar thír atá chomh iargúlta agus ar an imeall, is furasta ceangal a dhéanamh le tuiscint níos doimhne ar an am anseo agus tú ag dul thar Coetan Arthur, seomra adhlactha a théann siar go dtí 3,500 R.Ch.
Tá radharc réamhstairiúil ag baint le tírdhreach Cheann Naomh Dháiví le leaca agus bolláin ollmhóra. Ach tá fianaise ann freisin ar dhún ceann tíre a mheastar a bheith áitithe go déanach san Iarannaois. Is díol spéise é go bhfuil fianaise bhreise ann go bhfuil balla ollmhór trasna an chinn tíre, rud a fhágann go bhfuil an dún (Clawdd y Milwyr) cosanta go han-mhaith.
An Gaineamh Bán
Ba é Cuan an Gainimh Bháin an pointe a dtiocfadh oilithrigh farraige as Éirinn i dtír agus buíochas a ghabháil le Dia as a mbealach slán. Agus tú ag dul isteach sa chuan agus sula sroicheann tú an carrchlós, téann tú thar láthair Shéipéil Phádraig. Tá iarsmaí an tséipéil faoi bhun na ndumhcha agus rinneadh iad a thochailt le déanaí chun uaigheanna a nochtadh chomh fada siar leis an séú haois.
Tá ceann de na tránna is fearr sa Bhreatain Bheag ag Cuan an Ghealaigh agus tá an-tóir ag surfálaithe air. Is féidir leis a bheith an-ghnóthach ar lá te samhraidh. Tá sé ainmnithe mar thrá le Brat Gorm agus bíonn gardaí tarrthála i láthair le linn tréimhsí gnóthacha. Téann lomán carraigeach Carn Llidi os cionn na trá agus is fiú go mór atreorú chun é a ardú. Tá na radharcanna iontacha agus is féidir leat a scíth a ligean ansin ar shuíochán Phádraig, an áit a líomhnaítear gur thug aingeal cuairt ar Naomh Pádraig agus ar iarradh air taisteal go hÉirinn chun an teachtaireacht Chríostaí a scaipeadh.
Ar Chosán an Chósta
Maes y Mynydd
Bóthar go Nua Eabhrac
Séipéal Phádraig
Le linn tochailte
Trá an Gainimh Bháin
Chapaillíní fiosrach
Cromlech ar Carn Llidi
Séipéal Phádraig
Tá traidisiún ann gur sheol Naomh Pádraig ó Phort Mór (trá an Phoirt Bháin) sa bhliain 432 AD chun Éire a thiontú ina Chríostaíocht. Tá suíomh séipéal Ceilteach, atá tiomnaithe do Naomh Pádraig, suite faoi thulach in aice leis an gcarrchlós díreach lastoir den chuan, áit a meastar a bhí mar phointe díbhordála d’oilithrigh chuig Ardeaglais Naomh Dáithí.
Tá breis agus 100 adhlacadh tugtha le fios ag tochailt na reilige go dtí seo. Léiríonn dátú radacarbóin go raibh an reilig in úsáid ón 6ú haois go dtí an 11ú haois AD Ina theannta sin, léirigh anailís ar na cnámharlaigh in Ollscoil Sheffield daonra measctha d’fhir, mhná agus leanaí de gach aois. Ailínithe soir-siar leis na huaigheanna agus an ceann ar an taobh thiar. Ag teacht leis an traidisiún adhlactha Críostaí ní raibh aon sealúchais curtha leis na coirp. Bhí cuid de na cnámharlaigh i gcistí – uaigheanna ar a raibh leaca cloiche agus ar a gcloigeann, traidisiún adhlactha a bhí coitianta ar fud iarthar na Breataine Bige sa tréimhse luath-mheánaoiseach.
CETACEANS
Tá na 5 Speiceas Céiticeach Mhóra ina gcónaí sna farraigí timpeall ar Sir Benfro, is iad sin an deilf coitianta, an deilf bolgshrónach, na muca mara, an deilf Risso agus na míolta móra mionc. Sa phictiúr seo tá deilfeanna Risso inaitheanta trí cheann leathan, gan gob agus eite droma ard.
Molann Iontaobhas na Mara teicníochtaí chun céiticigh a fheiceáil – an fharraige a scanadh, ag lorg splanc gluaiseachta nó datha (is fusa féachaint ar fharraigí níos ciúine); coinnigh ag féachaint ar an bpointe; lorg comharthaí eile cosúil le carnadh na n-éan a bheathú ar iasc á bhrú chun an dromchla.
Creidmheas íomhá: Sea Trust, lonnaithe in Goodwick ag Ocean Lab ar aghaidh an chuain.
Cláraigh dár Nuachtlitir
Bí ar an gcéad duine a bheidh ar an eolas faoi imeachtaí treoraithe atá á dtairiscint ar an mbealach agus ar na forbairtí is déanaí go léir agus muid ag druidim le seoladh oilithreachta in 2023.
